بسم الله الرحمن الرحیم
لطیفه های رشتی
یکی از خصوصیاتی که در زندگی و فرهنگ ایرانی وجود دارد و بسیار دارای اهمیت است موضوع غیرت و غیرت مندی است که به خصوص در مورد حس مردان نسبت به نوامیس آنان جلوه گر می شود.
این موضوع مهم، دستاویز خوبی است برای دشمنان تا باز هم تخم نفاق را در دل جامعه ی ایرانی بکارند و قومی که درین مورد قربانی شدند رشتی ها بودند که با صفت بی غیرتی مورد توهین قرار گرفتند. هرچند که اکنون تقریبا به تمام مردمان خطه ی شمال کشور این رذیلت بی جا را نسبت میدهند.
لطایف رشتی سابقه ی زیادی ندارد و به احتمال زیاد مربوط به دوره ی پهلوی و طبق معمول حکومت رضا –شاه است.
زمانی که رضا شاه در مقام سردارسپه بود و مقدمات به قدرت رسيدن خود را فراهم می کرد, جهت بهره برداری از احساسات مذهبی مردم درمراسم سينه زنی تاسوعا و عاشورا شرکت مي کرد, قزاقها و تعدادی از طرفداران سردارسپه شعار مي دادند:
اگر در کربلا قزاق بودی / حسين بی ياور و تنها نبودی
مردم گيلان که هنوز خاطره دمکراسی و فضای آزادی را که در منطقه وجود داشت از ياد نبرده بودند , نمی خواستند باقيمانده دستاوردهای مبارزات شان زير چکمه قزاقها لگدکوب شود , گيلاني ها که تجارب شرکت فعال در جنبش مشروطيت ( نيروی اصلی تسخير تهران به سرکردگی سپهسالار اعظم تنکابنی را گيلانيها تشکيل ميدادند)
و همچنين تلاش های استقلال طلبانه و آزادي خواهانه شان در جنبش جنگل به رهبری ميرزا کوچک خان و سپس تشکيل اولين دولت جمهوری در گيلان, را پشت سر گذاشته بودند فريب تبليغات آزادي خواهی و ميهن پرستی دروغين قزاقها که عموما تحت کنترل افسران روسيه تزاری و سپس انگليسي ها بود را نخورده و در دوره ای که همه جای ايران شعار:
اگر در کربلا قزاق بودی / حسين بی ياور و تنها نبودی
سرداده می شد در رشت مردم در طی تظاهرات می خواندند:
اگر در کربلا قزاق بودی / عبا و کفش از حسين ربودی
که بعدها اين بيت در جريان “کشف حجاب” به شکل زير هم خوانده می شد:
اگر در کربلا قزاق بودی / حجاب را از سر زينب ربودی
می گويند رضا شاه از آن موقع کينه رشتی ها را به دل گرفته و همه جا با توهين از آنها ياد می کرد و زمينه ساز ساختن جوک های مستهجن , مبتذل و توهين آميز عليه آنها شد.
اما اینکه چرا صفت بی غیرتی برای توهین انتخاب شد هم دلیلی آگاهانه دارد .در آن دوران زنان در اجتماعات و در برابر مردان ظاهر نمی شدند مگر با چادر مشکی و چهره ی خود را نیز با “برقع” می پوشاندند اما در کنار این طرز پوشش شوهران و مردان این زنان نیز ه چنین پوششی حساس بوده و اجازه نمیدادند چشم نامحرمی به نوامیس شان بیفتد اما در شمال کشور قضیه متفاوت بود و زنان شمالی پا به پای مردان در شالیزارها کار می کردند و هنوز هم همینگونه است.
ولی زن شمالی مجبور بود برای رفتن در شالیزارهای سرشار از گل و لای و لبریز از آب، پاچه ی شلوار و آستین خود را بالا بزند . درآن زمان این عمل از طرف مردم دیگر نقاط ایران اصلا قابل درک و پذیرش نبود و کنار آمدن مردان شمالی با این عمل را دال بر بی غیرتی آنان تلقی می کردند درحالی که به راحتی می شد به این نتیجه رسید که مرد شمالی عموما مرد سالار نيست زيرا وی به اهميت نقش زن هم در امر کار و توليد و هم در فعاليت های اجتماعی واقف است.
اما همان زمزمه ها در کنار دستهای پشت پرده که همواره آماده ی به جان هم انداختن مردم هستند، باعث شد که این لطیفه ها ها کم کم ریشه بگیرند و در ذهن مردم جا باز کنند.
البته حیله های دیگری هم درین میان انجام شد که کم کم محو شدند.مثلا در اولین توهین هایی که به شمالی ها می شد آنان را مردمانی ترسو تلقی می کردند که احتمالا دلیلش بر می گردد به استراتژی گروه میزا کوچک خان که هیچوقت جا و محل آشکاری به عنوان قلمرو نداشتند و تنها به صورت های چریکی و پنهانی با قوای قزاق می جنگیدند که خب این امر موجب رضایت نیروهای شاه نبوده و برای طعنه زدن به کوچک خان جنگلی،آنان را ترسو میخواندند.
هرچند که الحمدالله این صفت اکنون دیگر به کار برده نمی شود چرا که دلاوری مردمان خطه ی شمال در تاریخ و ادبیات ایران زمین چیز قابل انکاری نیست.
اما مگر نه اینکه بی غیرتی اصلا موضوع خنده داری نیست؟ پس چرا به جوک رشتی میخندیم؟
جواب می تواند بی تفاوتی و بی توجهی مرد در مقابل خیانت زن باشد اما پاسخ کامل تر این است که نحوه ی برخورد با خیانت است که خنده دار است.یعنی اصلا انتظار نداریم که وقتی با چنین موردی روبرو میشویم عکس العملی نشان ندهیم.
پس بحث بر سر خونسردی و بی‌تفاوت بودن نیست، مسأله نحوه‌ی برخورد با خیانت است. ما در این جوک ها با یک گونه از زن و دو گونه از مرد رو به روییم:
زنی که به هر حال با هر که از راه برسد می‌خوابد، چون اختیار تن خود را دارد. مرد سنتی ایرانی که در مقابل این رویداد دست به خشونت می‌زند. مرد رشتی که خونسرد و بی‌تفاوت از کنار این اتفاق می‌گذرد.
می‌بینیم که در این وضعیت، زن به هر حال به صورت مجرد از رابطه و مرد، و تنها در قالب تنی که یا محصور در خشونت جنسی مرد است و یا به صورت کاملا رها و آزاد از هر چیز، حتی قید و بند رابطه تصویر میشود.
شاید این گونه نقد از جوک رشتی، ریشه در سنت فرو افتادن از آن سوی بام ما ایرانی‌ها داشته باشد. وگرنه در میان مردمانی که زن عورت و ناموس تلقی نمی‌شود هم برخورد با خیانت، با بی‌تفاوتی همراه نیست.
بلکه به هر حال رابطه را دچار بحران می‌کند. بحرانی که باید از سوی دو طرف رابطه حل شود. اما در هر دو حالت، یعنی مرد غیرتی دست به اسلحه یا مرد بی‌تفاوت و خونسرد، ما با فرار از بحران روبه‌روییم. این میانه، هم مرد رشتی و هم زن رشتی مورد حمله قرار می‌گیرند.
درواقع میخواهم ازین جا به دستاورد شوم دیگری از جوک های رشتی اشاره کنم، یعنی غیرت مندی بی جا.درواقع فردی که جوک رشتی می خواند نمی خواهد مثل فرد داخل جوک باشد درنتیجه حس غیرت خود را شدیدتر به کار می گیرد تاجایی که کوچکترین رفتارها باعث عکس العمل شدید مرد و درنتیجه ازهم پاشی خانواده می شود.
نکته ی دیگر این است که رشتی ها فارس هستند و این ایجاد حس نژادپرستی از طرف سایر اقوام فارسی درمورد رشتی ها بی معنی است و مانند اقوام ترک نیست که لااقل بهانه ی نژادپرستی وجود داشته باشد، پس چگونه این عمل غیرمنطقی علیه هم نژاد انجام می شود؟
قضیه وقتی عجیب تر میشود که در میان مردمان خطه ی شمال،روز به روز تفکرات نژادی تاریخی قوت میگیرد. یعنی همان نازیدن به نژاد و پیشینه و خود را در زمینه ای برتر دانستن. مثلا در این مناطق اندیشه ی نژادی دیلمی قوت دارد که خطه ی شمال را مهد حکومت آل بویه ی دیلمیان به عنوان پایه گذار تشیع حقیقی در ایران و جایگاه پادشاهان بزرگی چون شاه عضدالدوله ی دیلمی می نامند.
گرچه این انتساب ها صحیح است اما باید نسبت به،به کارگیری و استفاده و تکرار آنان در شرایط مختلف هشیار بود تا مبادا دستی تفرقه انداز در میان باشد و یادمان ببرد که ازرش انسان به تقوای اوست نه به نژاد و اصل و پیشینه اش.
ان شالله ادامه دارد …
منبع : جنبش منتظران مبارز
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
نظرات شما عزیزان:
:: موضوعات مرتبط: یهود و ماسون، یهود، ماسون، ،
برچسب‌ها: لطیفه, جوک, آسیب لطیفه, جک رشتی, جک ترکی, جک, لری, آسیب شناسی جک,
